İntifa hakkı nedir? İntifa Hakkı Nasıl Kurulur?

İntifa hakkı; başkasına ait bir bir eşya, hak veya malvarlığı üzerinde, belli bir kişiye bu bir eşya, hak veya malvarlığını kullanma ve elde edilenlerden tam yararlanma imkanı sağlayan haktır. Malın sahibi malın mülkiyetini yine kendinde bulundurur ancak malın kullanımı ve bundan doğan yararlanmaları intifa hakkı sahibine tahsis etmiş olur. Aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine, konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlar.

İntifa Hakkı Nasıl Kurulur?

Medeni kanunumuzun 795. madde hükmü uyarınca taşınır mallar için intifa hakkı zilyetliğin devri ile kurulur. Alacaklar üzerinde kurulacak intifa hakkı alacağın devri hükümleri ile kurulur. Gayrimenkul mallar üzerinde kurulacak intifa hakkı ise tapu kütüğüne tescil ile gerçekleştirilir. Kısaca özetlemek gerekirse intifa hakkı; taşınırlar için teslim, taşınmazlar için tescil, haklar için ise devir ile tesis edilmektedir.

İntifa hakkı kurulma şekli bakımından yasal intifa hakkı, sözleşme ile kurulan intifa hakkı, mahkeme kararıyla kurulan intifa hakkı olarak üçe ayrılır;

Sözleşme ile Kurulan İntifa Hakkı

İntifa hakkı sözleşme yapılarak kurulabilir. Taşınmazlarda bu sözleşme resmi şekle tabidir ve tapuda yapılması gerekir. Sözleşme belirli süreli olabileceği gibi belirsiz süreli de olabilir.Taşınırlarda intifa hakkı kurmak için yapılan sözleşme ise resmi şekle tabi değildir.

Kanun Gereği Kurulan İntifa Hakkı

Kanunda öngörülen bazı durumlarda kanun gereği kurulan intifa hakkı söz konusu olur. Taşınmazlar üzerindeki kanuni intifa hakkı, tescil edilmiş ise herkese karşı ileri sürülebilecektir. Ancak tapu kütüğüne tescil edilmemiş ise sadece durumu bilen kişilere ileri sürülebilmektedir.

Kanundan doğan intifa haklarına örnek vermek gerekirse:

Mirasta sağ kalan eşin intifa hakkı
Ana babanın velayetleri altındaki küçüğün malları üzerindeki intifa hakkı
Kocanın karısının malları üzerindeki intifa hakkı

Mahkeme Kararıyla Kurulan İntifa Hakkı

Yukarıda da anlatıldığı gibi intifa hakkının konusu taşınmaz ise, intifa hakkının kurulmasına ilişkin sözleşmenin resmi şekilde yapılması gerekmektedir ancak malikin tescil talebinden kaçınması halinde, alacaklı intifa hakkının yargısal tesisini sağlayabilir. Burada mahkemenin kesinleşen kararı ile birlikte hakkın kurulduğu kabul edilir.

İntifa Hakkı Sahibinin Hakları ve Yükümlülükleri

Yukarıda da belirtildiği üzere intifa hakkı sahibi yalnızca kullanma ve yararlanma hakkı sahibidir. İntifa hakkı ile elde ettiği kullanma ve yararlanma hakkını istediği kişiye kullandırması mümkündür ancak hakkını devretmesi mümkün değildir.

İntifa hakkı sahibi, hakkın konusu olan malı zilyetliğinde bulundurma, yönetme, kullanma ve ondan yararlanma haklarına sahiptir. İntifa hakkı süresi içinde olgunlaşan doğal ürünler, intifa hakkı sahibine aittir. Ancak belirtmek gerekir ki intifa hakkı sahibi, bu yetkilerini kullanırken iyi bir yönetici gibi özen göstermek zorundadır. Hatta yerel adetlerin gerektirdiği durumlarda intifa hakkı sahibi, ilgili gayrimenkulü yangına ve diğer tehlikelere karşı sigorta ettirmekle mükellef olabilecektir. Böyle bir durumda sigorta primlerini ödemek de intifa hakkı sahibinin borcu olacaktır.

İntifa Hakkının Devredilebilirliği

İntifa hakkı devredilebilen veya mirasçılara geçebilen bir hak değildir. Söz konusu durum intifa hakkı sahibinin taşınmazı başkasına kullandırmasına engel olmaz ancak belirtmek gerekir ki kullanan kişi intifa hakkı sahibinin güvencelerine sahip olamayacaktır.

İntifa Hakkı Tesis Edilen Taşınmazın Satışı

Bir taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulduğu zaman malikin mülkiyet hakkı devam eder. Bu taşınmaz üzerinde tasarruf yetkisi de malik üzerindedir. Bu nedenle, malik bu taşınmazı satış yolu ile herhangi bir kişiye devredebilir. Bunun için intifa hakkı sahibinin rızasına gerek yoktur. Ancak belirtelim ki intifa hakkı tapu siciline tescil edilmiş olduğu için yeni malik de intifa kurallarına göre hak sahibi olacaktır.

İntifa Hakkının Sona Ermesi

İntifa hakkının sona ermesi, tıpkı kurulması gibi çeşitlilik göstermektedir. İntifa hakkı sona erince hak sahibi, hakkın konusu olan malı malike geri vermekle yükümlüdür. İntifa hakkının sona erme nedenlerine aşağıdaki durumlar örnek verilebilir.