Bir suçun işlenip işlenmediği; işlenmişse kimin işlemiş olduğu ve bu eylemin yaptırımının (müeyyidesinin) ne olacağı konusu ceza hukukunun ana temasını oluşturur. İddia, savunma ve yargılama niteliğinde yapılan bu işlemlerin gerçekleştirildikleri yere ceza mahkemesi ve bunların yargısal faaliyetlerini düzenleyen hukuk dalına ise “Ceza Muhakemesi Hukuku” adı verilmektedir. Ceza muhakemesinin ana amacı maddi gerçeğin araştırılıp, bulunması ve bir yaptırıma bağlanmasıdır. İki temel ceza mahkemesi vardır bunlar; asliye ceza mahkemesi ve ağır ceza mahkemesidir. Bu mahkemelerin görevleri 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun” ile düzenlenmiştir. Bu iki mahkemeler hakkında detaylı bilgi yazımızın devamında irdelenecektir.
Asliye Ceza Mahkemesi
Asliye ceza mahkemesi, ceza yargılaması sisteminin temel mahkemelerinden biridir. Diğer ceza mahkemelerinin görevli olmadığı tüm dava ve işlere asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir. Kanunlar özellikle bir mahkemeyi yetkili ve görevli kılmışsa yargılamayı o mahkeme yapar. Sulh ceza hâkimliği, ağır ceza mahkemeleri ve diğer özel mahkemelerin görevleri dışında kalan tüm dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır. Yani esas görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
İzmir Ağır Ceza Mahkemesi
5235 sayılı Kanunun 12. Maddesinde “Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan
- Yağma,
- İrtikap,
- Kamu görevlisinin resmi belgeden sahteciliği,
- Nitelikli dolandırıcılık,
- Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Dördüncü Kısmının Dört, Beş, Altı Ve Yedinci Bölümünde Tanımlanan Suçlar (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç)
- 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis,
- Müebbet hapis,
- On yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlar dolayısıyla açılan davalar ağır ceza mahkemesinin görev alanına girmektedir.
Ağır Ceza Mahkemelerinin görev alanları kanunumuzda sınırlı sayılı olarak yazıldığı için yukarıdaki belirtilen suçlar dışında işlenen suçlarda genel görevli olan Asliye Ceza mahkemesinde yargılama yapılır.
Suça Sürüklenen Çocuğun Yargılaması
Yukarıda anılı mahkemeler dışında 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’nun öngördüğü suça sürüklenen çocukların yargılaması amacıyla özel bir ceza mahkemesi olan Çocuk Mahkemeleri kurulmuştur. Buna göre suça sürüklenen çocuğun yargılaması 18 yaşından küçük olması sebebiyle bu mahkemelerde yapılacaktır.
Çocuk Mahkemelerinin Yapısı Nasıldır?
Çocuk bir suç işledi ve mahkemeye çıkacak ise mahkeme yapıları şu şekildedir;
- Çocuk mahkemeleri genel olarak tek hakimli olmaktadır.
- Bazı süre zarfları haricinde mahkemelerde cumhuriyet savcısı bulunmamaktadır. Fakat serbest bırakılmasına ya da tutuklanmasına karar verildiyse bu dava sonuç dosyaları savcıya iletilmektedir.
- Çocuk ağır ceza mahkemelerinde genellikle iki üye hakim, mahkeme başkanı hakimi ve bir savcıdan oluşmaktadır.
Ceza Mahkemesinde Avukat Tutmak Zorunlu Mudur?
Hayır, zorunlu değildir. Savunma hakkı kapsamında belirli koşullarda sanığa baro tarafından avukat atanması mümkündür. Bazı suçlarda avukat tutulması önemlidir. Özellikle ağır cezai yaptırım gerektiren suçlarda avukat yardımı olmaksızın sağlıklı sonuçlara varmak pek mümkün olmamaktadır.
Duruşmaya katılmak zorunlu mudur?
Ceza yargısına sanık olarak taraf olmuş bulunun bir kimsenin duruşmalara mazeretsiz katılmaması, hakkında zorla getirme kararı çıkarılmasına sebep olacaktır. Zira yargılamaya devam edilebilmesi için savunma hakkı kapsamında sanığın sorgu ve savunmalarının alınması önemlidir.
Hakim kararına itiraz etmek mümkün müdür?
Ceza mahkemelerinde maddi gerçeğe ulaşılması ilkesi hakim olduğu için hükümlere istinaf ve akabinde temyiz kanun yolları ile itiraz edilebilir.
Masumiyet karinesi nedir?
Sanığın suçu ispatlanıncaya kadar suçsuz sayılması ilkesidir. Ceza hukukunun temel prensiplerindendir. Ceza yargılamasında maddi gerçeğin araştırılması hakim olduğu için suç sabit oluncaya kadar masumiyet karinesi geçerlidir.
Sonuç
Görüldüğü üzere, Ceza mahkemeleri adaletin tecellisi için önemli bir işleve sahiptir. Suç teşkil eden fiillerin belirlenmesi, adil yargılama hakkı ve hukuka uygun cezalandırma; ceza yargısının ilkelerinden olduğu gibi bu mahkemelerin vazgeçilmez görevlerindendir. Ceza hukuku kuralları, yargılama ve infaz süreçleri titizlikle uygulanmalıdır. Böylece toplumsal düzen ve güvenlik sağlanırken birey hakları da korunmuş olacaktır
